Komunalna Oczyszczalnia Ścieków jest zlokalizowana w gminie Grodzisk Mazowiecki w miejscowości Chrzanów Duży, znajdującej się przy północnej granicy miasta Grodzisk Mazowiecki.
Do oczyszczalni dopływają ścieki komunalne z miasta i gminy Grodzisk Mazowiecki oraz z miast Milanówek, Brwinów i Podkowa Leśna.
Na terenie oczyszczalni ścieków znajduje się Stacja Zlewna, do której dowożone są nieczystości ciekłe z terenów nieskanalizowanych.
Odbiornikiem ścieków oczyszczonych odpływających z oczyszczalni jest rzeka Rokitnica Stara. Komunalna oczyszczalnia ścieków w Chrzanowie Dużym jest oczyszczalnią mechaniczno – biologiczną z podwyższonym stopniem usuwania związków biogennych.
Część mechaniczna oczyszczalni ścieków:
- Krata rzadka o konstrukcji zgrzebłowej, która zatrzymuje zanieczyszczenia ze ścieków o rozmiarze powyżej 30 mm.
- Hala krat wyposażona w 2 kraty gęste o konstrukcji hakowo taśmowej, służące do usuwania ze ścieków zanieczyszczeń o rozmiarze większym od 6 mm. Wydzielone w procesie cedzenia zanieczyszczenia na kracie rzadkiej i na kratach gęstych to odpad, tzw. skratki, które okresowo są odbierane z terenu oczyszczalni przez wyspecjalizowane firmy zajmujące się ich utylizacją.
- Ścieki „po kratach” dopływają do czerpni pompowni głównej, skąd są podawane pompami na 2 piaskowniki wirowe, będące hydrocyklonami, tj. zbiornikami w kształcie odwróconego stożka, w których w wyniku działania sił odśrodkowych następuje oddzielenie części mineralnych (piasek) od ścieków. Pulpa piasku jest odprowadzana pompą z piaskownika do jednego z dwóch separatorów piasku. W nich następuje oddzielenie piasku od ścieków. „Zawartość piaskowników” to odpad, który wydzielony w piaskownika jest okresowo odbierany z terenu oczyszczalni przez wyspecjalizowane firmy zajmujące się jego utylizacją.
- Osadniki wstępne to 2 obiekty części mechanicznej oczyszczalni, w których w wyniku procesu sedymentacji (opadania zawiesiny) następuje oddzielenie zawiesin, głównie organicznych od oczyszczanych ścieków oraz usuwanie ze ścieków zawiesin lżejszych od wody np. tłuszczy. Wydzielone zawiesiny są odprowadzane z osadników wstępnych do zagęszczaczy grawitacyjnych, skąd po zagęszczeniu jako osad wstępny podawane są do dwóch wydzielonych komór fermentacyjnych (WKF), gdzie w wyniku procesów biologicznej fermentacji metanowej ulegają stabilizacji. Podczas procesu fermentacji metanowej powstaje palny gaz tzw. biogaz.
Część biologiczna oczyszczalni ścieków
- Reaktor biologiczny
a) Komora defosfatacji, gdzie następuje usuwanie ze ścieków fosforu ( związek biogenny) na drodze biologicznej- mikroorganizmy wbudowują w swoją strukturę komórkową związki fosforu przy wykorzystaniu związków organicznych,
b) Komora denitryfikacyjna, gdzie usuwa się ze ścieków azot (związek biogeny) na drodze biologicznej (mikroorganizmy w wyniku procesów metabolicznych redukują związki azotu do postaci gazowej),
c) Komora nitryfikacji, gdzie związki organiczne i nieorganiczne zawarte w ściekach, w środowisku tlenowym, są wykorzystywane przez mikroorganizmy tworzące struktury kłaczków, czyli tzw. „osad czynny” jako pokarm. Populacja mikroorganizmów rośnie, część mikroorganizmów usuwamy z układu technologicznego jako osad czynny nadmierny, który po zagęszczeniu może być wykorzystywany do produkcji biogazu w wydzielonych komorach fermentacyjnych (WKF).
- Osadniki wtórne
Mieszanina ścieków oczyszczonych z osadem czynnym odpływa z reaktora biologicznego do 4 osadników wtórnych, gdzie na drodze sedymentacji następuje oddzielenie osadu czynnego od oczyszczonych ścieków.
Sklarowane ścieki odpływają z osadników wtórnych poprzez kanał wylotowy i koryto pomiarowe, umożliwiające pomiar ciągły ilości ścieków oczyszczonych odprowadzanych do rzeki Rokitnicy Starej, zaś osad czynny nadmierny przepływa z osadników wtórnych do czerpni osadu nadmiernego i recyrkulowanego. Stąd osad czynny jest zawracany (recyrkulowany) z powrotem do reaktora biologicznego, a jego nadmiar (osad czynny nadmierny) jest odprowadzany z układu. Osad ten po zagęszczeniu może być wykorzystywany do produkcji biogazu w Wydzielonych Komorach Fermentacji a po jego ustabilizowaniu łącznie z osadem wstępnym, poddawany odwadnianiu w wyniku czego powstaje odpad „ustabilizowany komunalny osad ściekowy” który przekazywany jest do utylizacji uprawnionym odbiorcom.
Część osadowo - biogazowa oczyszczalni ścieków
Wszystkie osady powstające w oczyszczalni ścieków, czyli osad wstępny i osad czynny nadmierny mogą być kierowane do węzła, w którym prowadzony jest proces fermentacji metanowej. Węzeł ten to zaplecze wydzielonych komór fermentacyjnych (WKF). W procesie fermentacji osady są stabilizowane, w wyniku fermentacji powstaje też gaz palny – biogaz, którego ok. 65% stanowi metan. Biogaz służy jako paliwo w kotłowni, wykorzystywany jest do ogrzewania pomieszczeń oczyszczalni i biurowych oraz wytworzenia tzw. ciepła technologicznego. Przefermentowany osad z WKF-ów jest poddawany procesowi odwadniania na prasie filtracyjnej. Odwodniony ustabilizowany komunalny osad ściekowy to odpad, jest on odbierany z terenu oczyszczalni przez wyspecjalizowane firmy zajmujące się jego utylizacją lub może być poddawany dalej obróbce termicznej w suszarni osadów. Wysuszony osad jest ustabilizowany chemicznie, bakteriologicznie i parazytologicznie, czyli nie zawiera bakterii chorobotwórczych ani jaj pasożytów.
Inwestycje zrealizowane w latach 2017-2020
W związku z rozwojem nowoczesnych technologii oczyszczania ścieków oraz dynamicznym rozwojem regionu gminy Grodzisk Mazowiecki, w ostatnich latach podjęto szereg decyzji zmierzających do rozbudowy i gruntownej modernizacji oczyszczalni ścieków w Chrzanowie Dużym celem poprawy parametrów ilościowych i jakościowych oczyszczania ścieków, jak również wdrożenia szeregu rozwiązań proekologicznych tak aby przepustowość oczyszczalni nie stanowiła bariery rozwojowej dla miasta i gminy Grodzisk Mazowiecki.
Gruntownym pracom modernizacyjnym zostały poddane dwa stare, wyłączone z eksploatacji osadniki wtórne, które w wyniku powyższych prac zostały wyposażone m.in. w ślimakowe zgarniacze powierzchniowe, co umożliwiło sprawne usuwanie części flotujących z oczyszczanych ścieków.
Ponadto zakończono budowę stacji dozowania zewnętrznego źródła węgla, dzięki czemu poprawiono automatyzację procesu biologicznego oczyszczania ścieków, który stał się stabilniejszy i bardziej efektywny.
Dodatkowo zainstalowano dwa w pełni automatyczne analizatory, które badają stężenie zanieczyszczeń w ściekach przez 24 godziny na dobę. Pierwszy analizuje ścieki na dopływie do reaktora biologicznego, natomiast drugi został zainstalowany na odpływie ścieków oczyszczonych do rzeki Rokitnicy. Oba urządzenia odznaczają się dużym zaawansowaniem technicznym, dzięki czemu otrzymywane wyniki są bardzo precyzyjne – porównywalne z wynikami laboratoryjnymi. Powyższa inwestycja umożliwiła dalszą automatyzację oczyszczalni , usprawniła monitoring, nadzór oraz sterowanie procesami oczyszczania ścieków, a co za tym idzie poprawiła jakość oczyszczanych ścieków i bezpieczeństwo pracy w oczyszczalni.
